افزایش تولید نفت در اقلیم کردستان علیرغم تهدید داعش

پیشرویهای ماه اگوست داعش در مناطق کردنشین عراق مانع از افزایش ظرفیت تولید نفت کردها نشده است.

  اوایل ماه آگوست یورش داعش به اقلیم کردستان سرشار از نفت، کمپانیهای نفتی عمده ای چون شورون و اکسون موبیل را مجبور کرد تا کارکنان خود را برای مدتی از اقلیم خارج کنند و این درحالی بود که داعش نتوانست هیچ میدان یا تاسیسات نفتی را در اقلیم کردستان به تصرف خود در بیاورد.

اکنون با بازپس گیری سرزمینهای از دست رفته از داعش با کمک ائتلاف بین المللی، امنیت آرام آرام دوباره به اقلیم بر می گردد و دولت اقلیم کردستان برنامه ریزی کرده است که صادرات نفت خود را تا اوایل سال 2016 به یک میلیون بشکه در روز برساند.

آشتی هورامی، وزیر منابع طبیعی اقلیم کردستان در نطقی در کنفرانس سالانه نفت و گاز کردستان-عراق که در 17 ام دسامبر در لندن برگزار شد، گفت: «در پایان سال 2015 و اوایل سال 2016، اقلیم کردستان روزانه یک میلیون بشکه نفت تولید خواهد کرد.»

 اقلیم کردستان اعلام کرد که جریان صدور نفت از خط لوله اقلیم کردستان در ماه آگوست حدود 185 هزار بشکه در روز بود در حالیکه این مقدار در هفته اول ماه نوامبر روزانه به 300 هزار بشکه رسیدکه افزایش 60 درصدی را نشان می دهد.

خطر داعش برای نفت کردستان

جنگجویان داعش در ماه آگوست ناگهان به مناطق کردنشین عراق یورش بردند. در آن زمان خیلی ها بر این اعتقاد بودند که هدف داعش تسخیر اربیل پایتخت نفتی جدید جهان بود.

به تعبیر "ایمن جواد التمیمی"، که یک داعش شناس است، داعش می خواهد مناطق نفت خیز کردستان را به تصرف خود در بیاورد. «اما مساله فقط به اینجا ختم نمی شود، بلکه آنها می خواهند هر چقدر که می توانند چاهای نفت بیشتری را تسخیر کنند.»

چاپ ششم مجله داعش به نام "دابق" توصیف می کند که چگونه اقدامات نظامی داعش «با حمله کردن، آسیب زدن، و در اختیار گرفتن عرضه نفت در مناطقی که به تصرف درآورده است» انحصار نفتی آمریکا را به چالش طلبیده است.

"باز کریم" مدیر گروه کار(Kar group)، که یک کمپانی مستقر در مناطق مورد مناقشه مخمور است،در نطق خود در همایش لندن گفت که «داعش عزم خود را جزم کرده است که ظرفیت تولید نفت اقلیم را نابود کند.»

از دست رفتن اعتماد

در اوایل ماه آگوست وقتی که داعش به شهرهای کلک، مخمور، و گویر هجوم برد تنها 30 دقیقه با اربیل فاصله داشت. داعشی ها میدان نفتی "عین الزاله" را که سابقا تحت کنترل دولت مرکزی عراق بود، تصرف کردند. این حمله باعث شد کمپانیهای زیادی اقلیم کردستان را ترک کنند. "جاز دولای" مدیر عامل کمپانی "انرژی لجستیکس"مستقر در اربیل می گوید که، «در ماه آگوست، اربیل به شهر ارواح تبدیل شده بود.»

" اما فلاح مصطفی بکر" مسوول روابط خارجی دولت اقلیم کردستان به میدل ایست آی(Middle East Eye) گفت که، «بله درست است که برخی کمپانیهای نفتی اقداماتی را در زمینه خارج کردن کارکنان خود از اقلیم کردستان انجام دادند اما بعد از مدتی که دیدند اوضاع آرام شده است رویکردشان را عوض کردند و حالا وضعیت در حال برگشتن به حالت عادی است.»

مدیر یک شرکت صنعتی که نخواست نامش شود به "میدل ایست آی" گفت که حمله داعش «یک پیشرفت عمده، اما موقتی بود» زیرا که کمپانیهای نفتی اصلی مجبور شدند اقلیم را ترک کنند و عملیات خود را بعد از آنکه پروازهای هوایی از فرودگاه اربیل به حالت تعلیق درآمد، متوقف کنند. او افزود: «این حمله موجب شد اعتماد {صنعت نفت} به اقلیم کردستان و نیروهای پیشمرگه کردستان، که زمانی اسطوره جنگها بودند، به شدت متزلزل شود.»

اما فلاح بکر گفت که کاملا قابل درک است چرا نیروهای پیشمرگه در آغاز عقب نشینی کردند زیرا که تسلیحات سنگین در اختیار نداشتند و در امتداد مرزی 1020 کیلومتری پخش شده بودند. او افزود: «جنگ با تروریست هایی که هیچ مرز و قانونی را به رسمیت نمی شناسند، دشوار است.»

فلاح بکر با تاکید بر اینکه اکنون روند پیشرویهای داعش برعکس شده است و نیروهای کرد با کمک ائتلاف بین المللی سرزمینهای از دست رفته را بازپس می گیرند گفت که، «الان وضعیت به گونه دیگری است.»

دکتر شیرکو جواد مصطفی، رئیس کمیسیون منابع طبیعی پارلمان اقلیم کردستان به میدل ایست آی گفت که «حمله داعش ضربه زیادی به اقتصاد کردستان زد اما واقعیت اینست که هنوز کمپانیهای مختلف {در اقلیم} مشغول فعالیت هستند.»

اما مقامات کرد تاکید می کنند که داعش به هیچ تاسیسات نفتی در کردستان دست نیافت. یک مقام کرد گفت که، «هیچ زیرساختی یا تاسیساتی آسیب ندید. فقط چند میدان نفتی معین در لبه خطر (نزدیک به جبهه جنگ) قرار گرفتند. آنها هیچ تاسیسات نفتی در اقلیم کردستان را به تصرف خود در نیاوردند.»

آشتی هورامی، وزیر منابع طبیعی اقلیم هم «واحدهای حفاظت از تاسیسات نفتی اقلیم رابه خاطر اینکه اجازه ندادند هیچ میدان نفتی و گازی به دست دشمن بیافتد»،ستود.

از اربیل به لندن

علی رغم اینکه داعش به هیچ یک از تاسیسات نفتی اقلیم دست نیافت اما سازمان دهندگان کنفرانس نفت و گاز کردستان-عراق، که معمولا در اربیل برگزار می شد، امسال کنفرانس خود را به لندن منتقل کردند چرا که کمپانیهایی چون شورون و اکسون موبیل در صورت آمدن به اربیل با هزینه های بیمه ای بسیاری مواجه می شدند. مقامات حکومت اقلیم گفتند که آنها دو انتخاب بیشتر نداشتند: یا باید کنفرانس را تا بهار آینده به تعویق می انداختند و یا آن را از کردستان به لندن منتقل می کردند.

به علاوه، اواخر ماه نوامبر نیروهای امنیتی کردستان، وقتی که یک خودرو بمبگذاری شده دفتر شورای استانی اربیل را مورد هدف قرار داد و حداقل 6 نفر را کشت، ضربه دیگری خوردند و یکبار دیگر زنگ خطر میان کمپانی های نفتی به صدا در آمد. اما نیروهای امنیتی اقلیم بلافاصله مجرمان این حادثه را در ماه دسامبر بازداشت کردند.

 اقلیم کردستان یقین دارد که کنفرانس سال بعد به اربیل باز خواهد گشت. نچیروان بارزانی، نخست وزیر اقلیم در نامه ای به کنفرانس لندن اعلام کرد که، «سال بعد ما مجددا همه شما را در اربیل خواهیم دید.»

گیلس والنتاین، سردبیر سالنامه نفت و گاز، گفت که اقلیم کردستان بحران را به خوبی مدیریت کرد. او گفت: «آنها نسبت به باقی مناطق کشور بهتر عمل کردند و اکثر اپراتورهای نفتی بازگشته اند.»

بازگشت اعتماد

شوان زلال، تحلیلگر مسایل نفتی و انرژی در مرکز مشاوره کاردوچی در لندن(Carduchi) گفت که تاثیر حمله داعش بسیار کم بود و تولید نفت در میدانهای نفتی اقلیم را با تهدید مواجه نکرد.

او به میدل ایست آی گفت که، «در واقع صادرات نفت از زمان هجوم داعش همچنان افزایش یافته است و همه چیز طبق برنامه به پیش می رود. صنعت نفت در حمله داعش به کردستان به کمترین میزان تاثیر پذیرفت.»

یکی از دلایل اینکه اعتماد به اقلیم برگشت تصمیم ایالات متحده آمریکا به متوقف کردن پیشرویهای داعش در 7 ام ماه آگوست و شروع حملات هوایی علیه مواضع آن گروه بود.

به علاوه در ماه سپتامبر، شرکای ائتلاف بین المللی تجهیز نیروهای کرد را علیه داعش آغاز کردند. حتی آلمان که از کمک به ائتلاف به رهبری آمریکا علیه رژیم صدام حسین خودداری کرد اینبار تصمیم گرفت که به کردها با دادن تسلیحاتی به ارزش 91 میلیون دلار کمک کند.

زلال می افزاید که، «اکنون کمپانی های نفتی یقین دارند که سرمایه گذاریهای شان توسط قدرت های بزرگ محافظت می شود.»

اما وقتی که داعش حمله کرد کمپانیهای نفتی مطمئن نبودند که نیروهای کرد بتوانند در مقابل آنها مقاومت کنند.

به گفته "جاز دولای" از موسسه انرجی لجستیکس، تصمیم آمریکا برای مداخله باعث شد کمپانیهای نفتی به اقلیم برگردند. او گفت، «وقتی که حملات هوایی آمریکا آغاز شدند، وضعیت به ثبات رسید. نیروهای پیشمرگه نیز اعتماد به نفس خود را بازیافتند.»

در نتیجه، اوضاع در حال بازگشت به حالت عادی خود است. منابعی در درون صنعت نفت بیان می دارند که هم شورون و هم اکسون موبیل می خواهند اوایل امسال یعنی سال 2015 به اقلیم بازگردند. دولای افزود: «کسب و کار ما حدودا از سپتامبر و اکتبر مجددا رونق خود را آغاز کرد. با فرارسیدن دسامبر با بازگشت غالب کمپانیهای نفتی وضعیت تقریبا به حالت عادی برگشت.»

حمله داعش همچنین برای اقلیم کردستان منافعی به همراه داشت. در ماه ژوئن، کردها توانستند کنترل چند میدان نفتی در مخمور و کرکوک را به دست بگیرند که سابقا تحت کنترل دولت عراق قرار داشتند. میدانهای آوانا و مخمور در گذشته روزانه حدود 110 هزار بشکه نفت صادر می کردند.

لوای الخطیب، کارشناس عراقی مسایل انرژی به میدل ایست آی می گوید: «میادین عظیم کرکوک اکنون بوسیله کارکنان شرکت ملی نفت مدیریت می شوند اما تحت کنترل وزارت منابع طبیعی اقلیم کردستان قرار دارند.»

به گفته خطیب، کردها بعد از توافق ماه دسامبر با بغداد می توانند از این میدانهای نفتی روزانه 300 هزار بشکه نفت صادر کنند و از نظر او کردها برنده اصلی این معامله هستند.

خطر کاهش قیمت نفت

در حقیقت، همانطور که مقامات نیز تائید می کنند سقوط قیمت نفت-که به زیر 50 دلار برای هر بشکه رسید- ممکن است بیشتر از حمله داعش بر کمپانیهای نفتی و اقلیم تاثیر داشته باشد.

مهمت سپیل، مدیر عامل "جنل انرژی" بیان داشت که به دلیل سقوط قیمت نفت روند اکتشاف نفت خود را کند کرده اند. او می گوید: «البته که با نرخ هر بشکه 60 دلار، درآمد ما مثل سابق نخواهد بود. قطعا روند اکتشاف نفت کند خواهد شد و این تنها مختص کردستان نیست.»

اما او اضافه کرد که {در اقلیم}تولید ادامه خواهد یافت چرا که هزینه های تولید نسبت به بقیه نقاط جهان پائین تر هستند. او گفت: «شاید ارزانتر از همه جاست.»

به علاوه، کاهش قیمت نفت بودجه های عراق و اقلیم کردستان را نیز که کاملا وابسته به درآمدهای نفتی هستند، تحت تاثیر قرار می دهد. زلال می گوید، «قبلا، در این سطح از صادرات، دولت اقلیم کردستان می توانست صورت حسابهای خود را پرداخت کند. اما حالا باید نفت بیشتری بفروشد تا بتوانند از عهده این امر بر بیاید.»

بنابراین، درست است که داعش نتوانست کردها را از افزایش تولید نفت باز بدارد، اما آنها مجبورند با کمبود منابع مالی دست و پنجه نرم کنند.

منبع: میدل ایست آی