صادرات و واردات در سالی که گذشت

در 10 ماهه سال گذشته، قیمت هر تن کالای صادراتی 18.6 درصد افزایش یافت و از 393 دلار به 466 دلار رسید، درحالی که قیمت هر تن کالای وارداتی از هزار و 473 دلار به هزار و 270 دلار کاهش یافت که حکایت از کاهش 13.8 درصدی ارزش کالاهای وارداتی دارد.

                                      به گزارش خبرنگار ایسنا، یکی از مهمترین مشکلات کشورهای توسعه نیافته که آثارهای منفی در ساختارهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می گذارد و حتی آنان را به سمت وابستگی بیشتر می شکاند، تک محصولی بودن و دلبستگی اقتصاد آنها به صدور مواد خام و اولیه است و کشوری که اقتصادش بر محور تک محصولی هدایت شود در تحولات اقتصادی و سیاسی با بحران‌های اقتصادی بیشتر مواجه شده و درجه ریسک پذیری این کشور در بحران‌ها بیشتر خواهد بود.

اما یکی از ویژگی‌های اقتصاد کشور ما نیز تک محصولی بودن آن و اتکای شدید بر صادرات نفت خام است که با توجه به شرایط بی ثبات سیاسی و بین المللی و درنتیجه افت و خیز در تولید، صادرات و درآمد آن موجب مشکلات در همه بخش‌های کشور مخصوصا بخش اقتصادی کشور می شود؛ به طوری که کاهش قیمت نفت به عنوان اصلی ترین منبع درآمد دولت بسیاری از سیاست‌ها و برنامه‌ها را با تعویق همراه می سازد لذا رهایی از اقتصاد تک محصولی مردم وابستگی به نفت از طریق توسعه صادرات غیر نفتی یک استراتژی مهم در توسعه کشور محسوب می شود که همواره در برنامه های توسعه اقتصادی و سیاست گذاری‌ها مورد تاکید قرار گرفته است.

ظرفیت‌های ایران در صادرات غیرنفتی

در حال حاضر سهم ایران از تجارت جهانی بسیار ناچیز است ایران درحالی که با بیش از 80 میلیون نفر جمعیت (1.09 درصد جمعیت جهان) رتبه 19 جمعیت جهان را در اختیار دارد اما با 61 میلیارد دلار صادرات رتبه 53 جهان را دارد و علیرغم وجود ظرفیت‌های مناسب در داخل کشور ایران نمی تواند به عنوان بازیگر تاثیرگذار در اقتصاد بین الملل عمل کند؛ به طوری که در صادرات کالاهای غیر نفتی از بسیاری از کشورهای در حال وسعه نیز عقب تر است و ترکیه رتبه 30، ویتنام 34، نیجریه 38، قزاقستان 43‌،آنگولا 49 و الجزایر رتبه 51 جهانی را در صادرات دارند.

64 درصد واردات، کالاهای واسطه‌ای بودند

اما بررسی آمار 10 ماهه تجارت کشور نشان می‌دهد که 64 درصد از ارزش واردات انجام شده را کالاهای واسطه ای به میزان 30 میلیون و 227 هزار تن و ارزش 28 میلیارد و پنج میلیون دلار تشکیل داده است که این سهم در مورد کالاهای مصرفی 10 درصد بوده است.

به عبارت دیگر میزان کالای مصرفی وارد شده در 10 ماهه پارسال یک میلیون و 763 هزار تن به ارزش چهار میلیارد و 368 میلیون دلار بوده که این آمار نشان می دهد نگرانی‌هایی که همواره از مصرفی شدن کشور کشور و وابستگی به واردات عنوان می شود چندان محلی از اعراب ندارد که با وارد کردن کالاهای واسطه ای و سرمایه ای که حجمی به مراتب بیشتر از کالاهای مصرفی دارد به بخش تولیدی کشور صدمه ای وارد نمی شود.

رشد 24 درصدی صادرات غیر نفتی نسبت به سال گذشته

صادرات کالا و میعانات گازی در 10 ماهه پارسال با ارزش 42 میلیارد و 653 میلیون دلار و وزن 81 میلیون و 968 هزار تن رشد ارزشی 24 درصدی را نسبت به 10 ماهه سال قبل از آن تجربه کرد. این درحالی است که مجموع صادرات کالا و خدمات در 10 ماهه سال گذشته به 52 میلیارد و 94 میلیون دلار رسید و در این مدت واردات کالا نیز 34 میلیون و 380 هزار تن به ارزش 43 میلیارد و 677 میلیون دلار بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن 15 درصد رشد داشته است.

روند رو به رشد صادرات غیر نفتی نسبت به واردات

ایران همواره در سال های گذشته شاهد افزایش نسبت صادرات غیر نفتی به واردات بود؛ طبق آمار گمرک در حالی که نسبت صادرات غیر نفتی به واردات بدون احتساب میعانات گازی در سال 1389 معادل 0.41 درصد بود این نسبت در 10 ماهه سال گذشته به 0.7 درصد رسید و بررسی آمارها از سال 1384 تا سال 1393 نیز نشان می دهد این رشد هر سال وجود داشته و نسبت صادرات به واردات از 0.28 درصد به 0.7 درصد کنونی رسیده است. اما در مقابل نسبت واردات به صادرات غیر نفتی طی مدت مورد اشاره کاهش یافته است، درحالی که این نسبت در سال 1384 نیز 3.59 درصد بوده و در 10 ماهه امسال این نسبت به 1.43 درصد رسیده است.

باید گفت این نسبت در برنامه چهارم توسعه نیز به طور میانگین به این ترتیب برآورده شده است که 0.33 درصد نسبت صادرات غیر نفتی بدون احتساب میعانات گازی به واردات، 0.41 درصد نسبت صادرات غیر نفتی با احتساب میعانات گازی به واردات، 3.05 درصد نسبت واردات به صادرات غیر نفتی بدون میعانات گازی و 2.46 درصد نسبت واردات به صادرات غیر نفتی با میعانات گازی بوده است.

میزان صادرات کالا و میعانات گازی

گفتنی است؛ در 10 ماهه پارسال 81 میلیون و 968 هزار تن کالا و میعانات گازی به ارزش 42 میلیارد و 652 میلیون دلار صادر شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن 24 درصد رشد نشان می دهد و صادرات کالا بدون میعانات گازی نیز دراین مدت 65 میلیون و 466 هزار تن به ارزش 29 میلیارد و 425 میلیون دلار برآورد شده که صادرات آن 14 درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل آن رشد داشته است. همچنین واردات کالا در این مدت 34 میلیون و 380 هزار تن به ارزش 43 میلیارد و 677 میلیون دلار گزارش شده که این کالاها نیز 15 درصد بیش از 10 ماهه سال 1392 وارد کشور شده است.

پنج مقصد عمده صادراتی در 10 ماهه منتهی به دی سال 1393 به ترتیب چین، عراق، امارات، افغانستان و هند و در بخش واردات به تفکیک پنج کشور اول طرف معامله چین، امارات، کره، ترکیه و هند بوده اند.